زخم های گوارشی (Peptic ulcers) زخم هایی هستند، که بر روی مخاط و زیرمخاط مری، معده و بخش های بالایی روده کوچک در نتیجه فرسایش این بافت ها توسط اسید معده رخ می دهند. 

زخم های گوارشی از جمله زخم معده جزء بیماری های شایع بوده و تخمین زده می شود حدود 20 میلیون آمریکایی در طول عمر خود به این بیماری مبتلا می شوند. در مورد این زخم ها باید اشاره کرد که امروزه ثابت شده استرس و ادویه جات تاثیری بر این بیماری نداشته و نوعی عفونت باکتریایی و بعضی از انواع داروها عامل این بیماری می باشند.

زخم معده (gastric ulcers)، این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که درون معده ایجاد می شوند.

زخم مری (esophageal ulcers)، این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که درون مری (لوله ای که غذا را از دهان به معده منتقل می کند) ایجاد می شوند.

زخم دوازده یا اثنی عشر (Duodenal ulcers)، این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که در قسمت بالایی روده کوچک (دوازدهه، اثنی عشر و یا duodenum) ایجاد می شوند.

شایع ترین علامت زخم دستگاه گوارشی سوزش در نواحی بین بالای ناف تا زیر قفسه سینه و در شدت های متفاوت می باشد، در بعضی از موارد درد و سوزش زخم های گوارشی می تواند باعث بیدار کردن شما در شب شود. در بعضی از موارد زخم های کوچک گوارشی نشانه ای ندارند.

 سایر علایم درد ناشی از زخم های گوارشی شامل:

درد شدید بخصوص هنگام خالی بودن معده

درد در شب و خواب

دردیکه با خوردن بعضی از خوراکی های خاص آرام می شود/درد در نواحی بالای ناف تا زیر قفسه سینه

سوزش معده (Heartburn)

دردیکه قطع شده و دوباره بعد از چند روز بر می گردد

بالا آوردن خون(بعضی از اوقات خون استفراغ شده سیاه است)

خون تیره در مدفوع و یا مدفوع سیاه و قیری رنگ

تهوع و یا استفراغ

تغییرات در اشتهای فرد

کاهش وزن غیرقابل توجیه

دلایل زخم های گوارشی و زخم معده زخم های گوارشی زمانی رخ می دهند که مخاط روی معده، مری و دوازده توسط اسید معده از بین می رود.

هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) این باکتری می تواند باعث عفونت و التهاب معده گردد.

داروهای خاص مصرف مداوم داروهای آرام بخش همچون آسپرین، بروفن، ناپروکسن، کتوپروفن و سایر داروهای آرام بخش می تواند باعث تحریک و یا التهاب دستگاه گوارشی شود.

زخم های گوارشی در افراد مسن که این داروها را دریافت می کنند و همچنین در افراد مبتلا به آرتروز که بطور مداوم از این داروها استفاده می کنند، معمول تر می باشد.

همچنین داروهایی که برای درمان پوکی استخوان استفاده می شوند، نیز می توانند باعث ابتلا به زخم معده شوند.

بعلاوه استفاده از نداروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و کورتیکواستروئیدها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند.

زخم های درمان نشده دستگاه گوارش می تواند باعث:

خونریزی داخلی

عفونت حفره شکمی (peritonitis)

کاهش اشتها، استفراغ و کاهش وزن

تشخیص زخم های گوارشی و زخم معده پزشک می تواند از چندین آزمایش مختلف همچون، استفاده از اشعه ایکس، آندوسکوپی فوقانی و آزمایش برای سنجیدن عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) استفاده می کنند.

درمان زخم معده بسته به علت آن متفاوت است، انواع درمان های مورد استفاده شامل: استفاده از آنتی بیوتیک در صورتیکه عامل زخم معده در افراد عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، برای درمان آن از آنتی بیوتیک و همچنین داروهایی برای کاهش اسید معده استفاده می گردد.

استفاده از مهارکننده های پمپ پروتون این داروها برای کاهش اسید معده با مسدود کردن بخش هایی که اسید معده را تولید می کنند، استفاده می گردند.

این داروها شامل امپرازول (omeprazole)، لانزوپرازول (lansoprazole)، رابپرازول (rabeprazole)، اسموپرازول و پنتوپرازول می گردند. مصرف طولانی مدت این داروها می تواند خطر شکستگی لگن، کمر و ستون فقرات را افزایش دهد.

استفاده از h-2 بلاکر ها این داروها تاثیر اسید ترشح شده در معده را کاهش می دهند و شامل رانیتیدین، فاموتیدین، سیمتیادین و نیزاتیدین می باشند.

استفاده از ضد اسید ها، پزشک شما ممکن است از آنتی اسید نیز برای شما استفاده نماید.

این داروها برای کاهش شدت اسید های ترشح شده استفاده می شوند و تاثیری فوری دارند.

این داروها برای کاهش درد استفاده می شوند نه درمان زخم معده.

داروهای محافظتی در بعضی از موارد پزشک ممکن است برای شما داروهایی که به حفاظت از مخاط دستگاه گوارشی کمک می کند، تجویز نماید.

رعایت موارد زیر می تواند، درد زخم معده و زخم های گوارشی را کاهش داده و یا آرام کند، این موارد شامل:

انتخاب یک رژیم غذایی سالم، رژیم غذایی پر از میوه، سبزیجات و غلات کامل و خوردن غذاهای پر از ویتامین‌.

استفاده از مسکن های بی ضرر اگر درد شما بسیار آزاردهنده است با مشورت با پزشک می توانید از مسکن هایی همچون.

استامینوفن استفاده نمایید.قبل از مصرف هرگونه مسکن با پزشک مشورت نمایید.

استرس خود را کنترل نمایید هرچند استرس از عامل زخم معده و زخم های دستگاه گوارشی نیست، اما ممکن است، شدت آن را بیشتر کند.با تحمل و مدارا با استرس می توانید به بهبود خود کمک نمایید.

ترک سیگار و الکل،سیگار کشیدن برروی لایه محافظتی معده تاثیر می گذارد و همچنین باعث میزان اسید معده می شود.

همچنین الکل می تواند باعث التهاب معده و همچنین از بین بردن مخاط معده و دستگاه گوارش گردد و باعث التهاب و خونریزی شود.

دکتر مصیب مرادیانی/ فوق تخصص بیماری‌های گوارش، کبد و متخصص داخلی