ترانه هایِ مشک زنی

پلدخترنیوز _مشک زنی در میان مردم روستا و عشایر ،جنبه ی تقدس داشته و این آیین با زمزمه های دلنشینی همراه است .
درگذشته و امروزه نیز در خانوادههای ایلیاتی و روستایی کارها و فعالیت های روزانه بین زنان و مردان تقسیم می شود کارهایی که بیرون از خانه انجام میشد مثل چوپانی زراعت و باغبانی چیدن پشم گوسفندان و غالباً به وسیله مردان انجام میشد و کارهای خانه به وسیله زن ها وظایف زن ها شامل کارهایی چون نگهداری و مراقبت از بره ها و گوساله های تازه متولد شده علف دادن به دام ها ، جاجیم بافی، گلیم بافی، پشم ریسی، تهیه آرد بلوط، شیردوشی، پخت نان، ماست بندی، مشک زنی، قالی بافی و غیره می باشد.
سرود خوانی و نغمه سرایی جزئی جدایی ناپذیر از آنهاست. تقسیم کار نشان دهنده رویه همکاری و همیاری در خانواده های روستایی و عشایری است گاهی دیده می شود که وظایف مردان توسط زنان نیز انجام میشود ولی انجام کارهای زنان توسط مردان بسیار اندک دیده می شود و چنین کاری برای مردان کسر شأن و موجب سرافکندگی است.یکی از وظایف اصلی و مهم زنان روستایی و عشایری مشک زنی است. لبنیات و به ویژه ماست و دوغ نقش مهمی در تغذیه خانوادههای روستایی دارد.
شاید مهمترین فعالیت در تولید فرآورده های لبنی مشک زنی باشد. اگر این کار انجام نگیرد بخش فراوانی از محصولات لبنی از بین میرود. مشک زنی ماست را به دوغ تبدیل میکند و علاوه بر تولید دوغ کره هم تولید می شود. روغن محلی را هم از کره می گیرند. از دوغ اضافی نیز دیگر فرآوردههای لبنی مثل کشک و قره قروت، ترخینه تولید می شود. مشک زنی از کارهای مهم خانواده های روستایی و عشایری است و باید هر سه یا چهار روز یکبار انجام شود. مشک پر از ماست را به وسیله طنابی محکم به سه پایه چوبی به نام مالار از آویزان می کنند و پی در پی مشک پر از ماست را به سمت جلو و عقب تکان میدهند. بر اثر حرکت پاندولیِ مشک، ماست آرامآرام حالت آبکی به خود میگیرد و تبدیل به دوغ میشود. زنان به هنگام مشک زنی برای سرگرمی و سرعت بخشیدن به کار و جلوگیری از خستگی زودرس ترانههایی می سرودند که از بکرترین و ناب ترین ترانه های لری می باشند.
این ابیات با سبک غنی که به ترانه های مشک زنی مشهور هستند،بیشتر شامل دعا برای فراوانی ماست، دوغ و سلامتی مشک تعریف و ستایش و فراوانی دوغ و کره و زیبایی مشک به کار می رود. از روی این اشعار و سرودهها و نحوه اجرای این نغمه ها، می توان به خوبی به آرزوها عقاید ،باورها و ارزشهای جوامع روستایی و ایلیاتی پی برد. بسیاری از این ابیات سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل شدهاند متاسفانه به دلیل نبود امکانات کافی در گذشته، عدم آگاهی از ارزش فراوان این ابیات و کمبود افراد باسواد بخش عمدهای از این ابیات ثبت نشدند و در گذر زمان به فراموشی سپرده شده اند.
برخی از ترانه هایی که زنان لر با صدای دلنشین خود در حین مشک زنی زمزمه می کنند در زیر آمده است.
مشک ِِمشک َ، مشک ِ مشکون
بن مشکم قیطون
همِ دوش سی چوپون
ماسش هم سی دِ یوون
رنجش سی مه می مونِ
مشک زم نُو نالیدم
دس و کِرِش مالیدم
کِلیک یام بین و آودار
زن ِ کدخدا بی بی یار
هی جو هی جو ، جونم مشک
جونم و قربونت
مشک ئی مشک ،مشک ئی مشک
ئی روله مشک ،ئی دا مشک
صد منت روغه، چل منت کشک
در این ابیات خطاب نمودن مشک به اسم مادر و فرزند بیانگر تقدس و احترام و عزیز بودن مشک و دوغ نزد صاحب مشک و همچنین نشانه عشق و وابستگی شدید صاحب مشک به مشک است . در دو مصرع پایانی صاحب مشک با زبان شعر آرزوی خود را بیان کرده و از خدا می خواهد که از این مشک صد من روغن و چهل من کشک نصیب او شود.
هی ها مشک جونمی مشک
باریکم کردی چی تالی دشکه
برا بیا و هار رئم مین ذُرات
قالی ِ کردمه بونش زیر پات
برا بیا و هار ، مر د ِ کی ترسی
شازاده احمد حوالت پرسی
به قلم هوشنگ جودکی
دسته بندی: یادداشت اجتماعی / یادداشت فرهنگی هنری
آدرس کوتاه خبر: