(( لالایی)) از جمله آوازهایی است که چون نگینی بر تارک ادبیات شفاهی مردمان لر و زاگرس نشینان می درخشد. زمانی که کودک درک چندانی از حرف های مادر ندارد، مادر با تغییر لحن و بیان وخواندن  لالایی کودک را به آرامش می رساند و در گفتار خود تمام عناصر طبیعی و ملموس را به کار می برد و از زندگی و طبیعت و آرزوهای دور و دراز خود برای فرزندش می گوید‌.

با کندوکاو در مضامین این نواهای عاشقانه می توان نگرش هرقوم را نسبت به فرزند و جنسیت او دریافت.لالایی ، شامل جملات و سخنانی  در مورد ابراز محبت مادر به کودک و همچنین امیدها و آرزوهایی است که برای فرزند در سر می پروراند.برخی لالایی ها علاوه بر انعکاس حالات درونی مادران ، به شرایط سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی خانواده نیز پرداخته اند، اما اصیل ترین لالایی ها از مضامینی حکایت می کند که طی آن مادر، بی اعتنا به تمامی غم های عالم، می کوشد تا شادی و آرامش را برای فرزند به ارمغان آورد. در این لالایی ها ، شکایتی هم اگر هست ، از رنجی است که طی آن به کودک از همسالان خود رسیده است.

هرچند لالایی ها در فرهنگ های مختلف، به گونه های متفاوتی اجرا می شوند، اما عشق به فرزند ، وجه مشترک تمامی آنهاست. مادر لر صداقت، لطافت، استحکام ادبی و بار عاطفی عمیقی را درهم آمیخته و حرف دلش را به صورت لالایی با فرزندش در میان می گذارد....

و در پایان ، یکی از آسیب های تاریخی در حوزه ی فرهنگ و ادبیات لرستان، فقدان فرهنگی مکتوب است. مردمان این دیار در عین داشتن یک تمدن دیرینه و تاریخی، دارای فرهنگی شفاهی بوده اند و آثار به جا مانده از گذشتگان مانند شعرها، ترانه ها، متل ها و افسانه ها،لالایی ها و... به صورت شفاهی و سینه به سینه انتقال یافته و این امر موجب شده که آثار کمی از این قوم به نسل امروز منتقل شود. شوربختانه امروزه این گنجینه های کهن رو به فراموشی و مرگ ابدی می روند. آنچه مایه ی تاسف است، نابودی این گنجینه های گران بهاست. پس وظیفه ی همگان، بخصوص اهالی فرهنگ و قلم این دیار است که پیش از نابودی آنها را از هرجا که پنهان است بیرون آورند و برای آیندگان ثبت کنند. اگر در گردآوری و ثبت آنها غفلت شود، قسمت عمده ی فرهنگ عامه ی این دیار فراموش و یا نابود می گردد.

در روزگاری نه چندان دور، مادرها لالایی های بسیاری از حفظ بودند. بچه ها تا لالایی نمی شنیدند، خوابشان نمی برد.لالایی ها در گوشه و کنار کشور ایران بخشی از گنجینه های عظیم فرهنگی ما هستند که متاسفانه بخش مهمی از آنها فراموش شده است. امروزه تعداد کسانی که برای کودکانشان لالایی، آنهم با گویش محلی می خوانند، بسیار کم شده است. نه اینکه نباشد، هست اما خیلی کم. لالایی از یک سو از شعر و ادبیات پایه می گیرد و از یک سو ریشه در موسیقی دارند. لالایی ها فصل بهم رسیدن شعر و موسیقی در میان اقوام ایرانی هستند که زیباترین و مادرانه ترین عواطف انسانی را منتقل می کنند.

اشعاری که در لالایی ها از نسل های گدشته به نسل های دیگر منتقل شده است، در طول سالیان و شاید قرن ها به وجود آمده اند.امروزه بخش مهمی از لالایی ها فراموش شده و  بخشی از این لالایی ها هم  مکتوب شده اند و حتی برخی از لالایی های محلی و مقامی ما به صورت فیلم و نوار و سی دی هم درآمده اند، اما همچنان در خانه ها از این دارایی های فرهنگی چندان استفاده نمی شود و شاید رد آن را فقط در میان روستاهای دوردست و در میان سیاه چادر عشایر می توان پیدا کرد.

متاسفانه امروز اغلب مادران با بچه های شان به زبان و گویش محلی صحبت نمی کنند و برای کودک لالایی محلی نمی خوانند. امروزه بسیاری از مادرها حتی خودشان هم آنطور که باید به گویش محلی صحبت نمی کنند و این ابیات ناب رو به فراموشی می روند.

 

 لالا لالا وء گل مونی

وء یاقوت ئو وء دورّ مونی.

لالایی لالا ، لالایی لالا

لالا فرزندم ، مثل گل [ زیبا ] هستی.

مثل یاقوت و دُرّ [ گرانبها ] هستی.

۱-لالایی لالا، روله ستین ئم

بمیرم ئو داغت نئی نم.

لالایی لالا ، لالایی لالا

۲- لالایی لالا، ای روله جونی

دئات بمیره، هی خوت بمونی.

لالایی لالا ، لالایی لالا

۱-لالایی فرزندم، لالا عزیز دلم

بمیرم و داغت را نبینم.

۲- لالایی فرزند عزیزتر از جانم

مادرت بمیرد و خودت بمانی.

برای یک مادر سخت ترین و کشنده ترین اتفاق، مرگ فرزند است. مادر آرزو کرده که قبل از کودکش بمیرد و هیچگاه داغ فرزند نبیند.

لالایی لالا ، لالایی لالا

۱-هی دس کیه ، ها وء ری شونم

دس روله خومه ‌،‌دردش وء جونم

۲- لالایی لالا روله نازارم

اسبت زین بکه، بیا وا دیارم

لالا لالایی ، لالا لالایی

۱-این دست کیست که روی شانه هایم است؟

دست فرزند دلبند خودم است، دردش به جانم.

۲- لالا لالایی فرزند دلبندم

اسبت را زین کن و به دیدارم بیا.

مادر آرزو می کند که فرزندش بزرگ و جوانی برومند شود و سوار بر اسب ،‌به دیدارش بیاید.

۱- لالایی لالا، سی تو ها کنم

دنونت طلا ئو می یات چی گنم.

۲-لالایی سیت گوم ،که پا بئیری

وختی گپ بیدی، زنی بئیری.

۳- لالایی سیت گوم، روله هرسینی

خال قشن ئت ، ده چال تشنی.

۴-لالایی سیت گوم، دء دل ئو دء جو

ها جاتن بونم وه سر دیوه خو.

۱- بخواب فرزندم،‌برای تو لالایی می خوانم.

دندانهایت مثل طلا و موهایت به رنگ گندم است.

۲- لالایی برایت می خوانم تا بزرگ شوی

وقتی بزرگ شدی، زن بگیری( سر و سامان بگیری).

۳- لالایی برایت می خوانم فرزند هرسینی ام

خال زیبایی در گلو داری.

۴- از دل و جان برایت لالایی می خوانم

می خواهم جایت را روی دیوانخانه( اتاق پذیرایی از مهمان) پهن کنم.

مادر، آرزوهایی که برای فرزندش درسر می پروراند ، مثل بزرگ شدن و زن گرفتن و مهمان نوازی فرزند را با زبان لالایی بیان کرده است. با اشاره به موهای گندمی و دندان طلایی ، به تعریف و ستایش زیبایی فرزندش پرداخته است.

دیوانخانه ، اتاقی بزرگ برای پذیرایی از مهمان و مخصوص آدم های سرشناس و سخاوتمند است. در مصرع پایانی این لالایی، مادر می خواهد جای فرزندش را روی دیوانخانه پهن کند تا فرزندش در آینده مهمان نواز و سرشناس و نامدار شود.

هرسین را یکی از مناطق خوش آب و هوای غرب کشور می دانند. مردم هرسین به زیبارویی مشهورند و به همین خاطر ، مادر کودکش را هرسینی خطاب کرده تا زیبایی فرزندش را تعریف و ستایش کند.