دولت بهتر از هر کسی می‌داند که آزادسازی واردات خودرو موجب آرام شدن التهابات بازار خودرو، قدرت انتخاب بالا برای گروه‌های مصرف، در دسترس قرار گرفتن خودروهای با کیفیت بالاتر، کاهش شدید قیمت خودروهای خارجی و ایجاد فضای رقابتی خواهد شد. اما در تحقق این وعده ناتوان است.

شاید بپرسید پس چرا دولت در سال۱۴۰۰ دائماً از وارادت قریب به وقوع خودرو صحبت می‌کرد و وعده‌  تنظیم بازار خودرو می‌داد؟ به نظر می‌رسد که چون دولت به توافق برجام و رفع محدودیت‌های بین‌المللی خوش‌بین بود، این وعده را داد. نه فقط این وعده، که بسیاری دیگر از وعده‌های دولت نیز با این خوش‌بینی بیان شد. مثل رتبه‌بندی معلمان که هنوز هم رنگ و بوی عملیاتی به خود نگرفته و با خلق سازوکارهای زائد، دائماً «تحقق» آن را به تعویق می‌اندازند!

واقعیت این است که بانک مرکزی با محدودیت منایع ارزی مواجه است. گشایشی هم برای آن دیده نمی‌شود. پس تا گشایشی صورت نگیرد، نباید منتظر واردات خودرو هم بود. چون واردات خودرو در شرایطی که هنوز کشور گرفتار محدودیت‌های تحریمی است، سیری ناپذیر است و ذخایر محدود ارزی کشور را هم به باد می‌دهد.

وعده هایی که نمیتوانند عملی شوند 

به دیگر سخن، دولت با وعده‌های سال ۱۴۰۰، به نوعی خود را گرفتار کرده است. وعده‌هایی که نه می‌تواند انکار و نه می‌تواند عملیاتی کند. پس مجبور است با بخش‌نامه و آیین‌نامه بازی کند و تخصیص ارز و واردات خودرو را به تعویق بیندازد و منتظر فرجی باشد.جالب اینکه فشار تقاضا و رسانه‌ها رییس کل بانک مرکزی را هم به واکنش واداشت تا آمادگی خود را برای تامین ارز واردات خودرو اعلام کند. او گفت:«که هیچ مشکل ارزی برای واردات خودرو وجود ندارد.

اما سقف سالانه واردات خودرو یک میلیارد دلار است.» نکته‌ این است که حتی در صورت تخصیص واقعی این مبلغ، با توجه به نرخ دلار و قیمت خودروهای وارداتی (خودروهای اقتصادی در محدوده قیمت ۲۰ هزار دلار) و با در نظر گرفتن حقوق و عوارض گمرکی، نمی‌توان بیش از حدود ۵۰ هزار خودرو به کشور وارد کرد! این درحالی است که فشار تقاضای انباشته شده در بازار خودرو در هر سال حدود یک میلیون دستگاه خودرو بوده است.

بنابراین از ۹۷ تا کنون حدود ۵ میلیون خودرو نیاز بازار بوده که خودروسازان داخلی فقط توانسته‌اند در طول این مدت، به تقاضای حدود ۱ تا ۱ و نیم میلیون نفر پاسخ دهند. یعنی حدود ۳ میلیون تقاضا در بازار خودرو انباشت شده که طبیعی است با ۵۰ هزار دستگاه واردات خودرو، نمی‌توان به تقاضای سنگین جامعه پاسخ داد و پیشاپیش می‌توان مدعی کم‌اثری آن در بازار شد. شاید بر برخی مدل‌های به‌خصوص خارجی مؤثر باشد اما تاثیر چندانی بر کلیت بازار نخواهد داشت.

اما چه وقتی می‌توان بازار خودرو را سامان داد؟ برای پاسخ به این پرسش باید عوامل زیادی در کنار هم کمک کنند، تا قیمت خودرو واقعی شود و از طرف دیگر هم حقوق مصرف‌کننده اعم از حق انتخاب، قیمت مناسب و کیفیت بالا رعایت شود. یکی از این عوامل، واردات خودرو است تا شرایط رقابت برای خودروسازهای داخلی مهیا شود. این مهم هم زمانی اتفاق می‌افتد که واردات خودرو بدون محدودیت «آزاد» شود. یعنی وقتی که محدودیت منابع ارزی کشور به کلی برداشته شود. لذا تا زمان گشایش منابع ارزی بانک مرکزی، خیلی نباید منتظر به سامان شدن بازار خودروی ایران باشیم…

نویسنده: دکترمصطفی شکری|دکترای اقتصاد بین‌الملل