[spoiler][/spoiler]امروز می خواهم در باره کدخدای شهر کوچک معمولان با شما صحبت کنم که در دوره پهلوی اول در روز سه شنبه ٨ آبانماه 1307 با عبور جاده از تونل های معمولان حیاتی نوین در آن آغاز شد و فصلی جدید در رابطه با شکل گیری مدنی و مدرنیزه شدن پیدا کرد. در آن هنگام کدخدای رسمی معمولان بر اساس گزارش های نظامی کدخدا علیجان محمودوند بود. او در آن زمان یک موقعیت موروثی عالی داشت، در واقع علی جان فرزند علی خان فرزند باباخان و باباخان نیز فرزند صحرایی بود که در حقیقت نام طایفه محمودوند ختم به او می شود.

با قدرت گیری رضاشاه، علی جان جوان که نفوذ و قدرت قابل توجهی داشت مورد احترام و حرمت قرار گرفت و از سنین جوانی به عنوان کدخدای روستا برگزیده شد. رزم آرا در 1312 شمسی از او به عنوان بزرگ 1200 نفر از اهالی مردم معمولان و افرینه یاد می کند و قدرت او را به رسمیت شناخته است. 

ساختار سیاسی و اجتماعی ساده معمولان 

معمولان در آن زمان ساختار سیاسی و اجتماعی ساده ای داشت، زندگی اغلب ساکنان با گله داری و با اندکی معیشت کشاورزی دیم همراه بود و اغلب اعضای جامعه معمولان پیوندهای ژنتیکی و اجتماعی نزدیکی داشتند و در یک جابجایی موقت بین هاگه و زمگه، مالگه هایشان را تغییر می دادند با ایجاد جاده سراسری تهران به خوزستان که از قلب معمولان گذشت بسیاری از جنبه های مختلف زندگی روستایی مانند ساخت قلعه معمولان، ساخت پاسگاه برای امنیت جاده و ساخت خانه ها برای تخت قاپو و همچنین ایجاد قهوه خانه ها در مسیر جاده موجب می شد تا کدخدای دهکده از مردم بخواهد که مسئولیت های جدید را بعهده بگیرند. 

او همیشه در دادن زمین برای کارهای عمرانی و آموزشی و ساختمان های دولتی سخاوتمندانه عمل می کرد. کدخدا علیجان یک ویژگی خاص نیز داشت و آنهم احترام به همه افرادی بود که آمده بودند تا در این روستا کسب و کاری کنند و مشکلات این مکان را رفع کنند او حقوق شهروندی را در کنار رهبری ایلی به رسمیت می شناخت و این رفتار نشان می داد که او می توانست مناطق بزرگتر از یک روستا را اداره کند. من از حاج رضا نوه او قدردانی می کنم که عکس کدخدا علیجان را که مشغول ادای نماز عید فطر در پشت پره معمولان است، در اختیار من گذاشت.در این عکس، کدخدا، در میان افرادی قرار دارد که کارهای عمرانی خوبی در معمولان انجام دادند. بطور مثال: پشت سر او علی دلدار مشرفیان قرار دارد این خانواده زمین هایی که مرحوم کدخدا به رئیسی اصفهانی داده بود، خریدند و در معمولان نانوایی، مکینه(آسیاب)، حمام و چندین مغازه ساختند و اولین ماشین های کامباین را به این منطقه وارد کردند و موجب اشتغال زایی مدرن شدند.

نویسنده: احمد پرویز باستان شناس و پژوهشگر تاریخ