بهاروندها ازدیدگاه دایره المعارف ایرانیکا
بهاروندها ازدیدگاه دایره المعارف ایرانیکا
بهاروند نام یکی از قبایل لر است که در حال حاضر، بیشتر در دهستان های کُرِه گاه و بالاگریوه، در جنوب و جنوب غربی خرم آباد لرستان زندگی می کنند. این بخشی از، کنفدراسیون قبیله ای دیرکوند است.
طبق روایت شفاهی ارتباط بین بهاروندها و دیرکوندها در اواخر قرن هفدهم میلادی برقرار شده است. گفته شده در آن هنگام شخصی به نام «بهار» از روستای رباط واقع در شمال خرم آباد به روستای دره نَسو در جنوب خرم آباد، نقل مکان کرد. بهار با دختر دریک ازدواج کرد که رهبر قبیله دیرکوندها بود. به گذر زمان نوادگان بهار، مرادعلی و کردعلی، قبیله بهاروند را شکل دادند و به دو طایفه مرادعلیوند و کردعلیوند تقسیم شدند.
برای مدت طولانی، این قبیله محلات اطراف دره نسو را به عنوان استقرارگاه تابستانی و مناطق زمستانی خود را در جنوب، به سمت دزفول در اختیار گرفتند. اما در پایان قرن هفدهم میلادی، به دلایلی که هنوز شناخته شده نیست، مجبور شدند در طول سال در فصل زمستان در منطقه کُرکی اقامت کنند، جایی که از راه کشاورزی و دامداری قادر به زندگی بودند.
این قبیله به دلیل افزایش جمعیت و رهبری پویا و منسجم قوت گرفت و شروع به توسعه کرد. در نتیجه صاحب مالکیت قابل توجهی از زمینهای کشاورزی شد و به یک طایفه قوی در لرستان مبدل گردید. این قبیله با سگوندها که به قلمروشان دست درازی کرده بودند، درگیر شد و کوههای چناره و دشت های چین زال و قلعه رضه و بیدروبه را به تصرفات خود افزود. در اواخر قرن نوزدهم، به شمال حرکت کردند و قصد اشغال دره تایی را داشتند و با طایفه میر نیز درگیر شدند.
سپس در سال 1903 میلادی درگیری ها به منطقه پاپی کشیده شد و بهاوندها دره دره نسو را کاملا تصرف کردند و بر دره ی تاف نیز مسلط شدند. تالبوت ویلسون که در سال 1911 از لرستان دیدن کرد، طایفه بهاروند را یکی از قویترین طوایف دیرکوند توصیف کرد. به گفته وی، شامل حدود هزارخانوار بودند.
ادموندز، در سال 1912نیروی جنگی بهاروندها را هزار نفر ذکر کرده، که پانصد نفر از آنها مسلح بودند، آنها گله های بزرگ گوسفند و بز داشتند، و مادیان زیاد و تعدادی قاطر نیز جزو اموالشان بود. در سال 1914 م بار دیگر قبیله بهاروند و میر متحد شدند و بر دشت کرگاه خرم آباد دست یافتند. قبیله بهاروند، مانند دیگر قبایل از اقدامات سختی که ژنرال امیر احمدی برای فرو پاشی نا آرامی های قبیله ای در منطقه در سال 1923 و سیاست تخت قاپو اجباری انجام داد، بسیار آسیب دیدند. حسین خان، رهبر قبیله و برادرش هر دو در سال 1929 دستگیر شدند و دوازده سال در حبس ماندند.
بر اساس فهرستی از اقوام ایران که در سال 1963 منتشر شده، بهاروندها شامل پنج هزار خانواده بوده اند، در زندگی آنها کوچ نشینی رو به پایان است و بجز تعدادی اندکی از آنها، اینک یکجانشین و کاملا بی تحرک شده اند.
قبل از اینکه، مطالب پیش رو را درباره بهاروندها بخوانیم؛ یک نکته مهم را باید در نظر داشته باشید، ابتدا باید بدانیم که نوشته های حاضر، دیدگاه من نیست، بلکه توسط پیرابرلینگ تهیه و در دانشنامه ایرانیکا که یک دایره المعارف جهانی به زبان انگلیسی منتشر شده است. قاعدتا هر گزارشی نواقصی نیز دارد و احتمالا این گزارش نیز بی نقص نیست.
بنابراین، موقعی که دیدگاه غیرخودی را راجع به خودمان می خوانیم، انتظار داریم با صبوری و با همبستگی و امید از بحث و جدل اجتناب کنیم. باید توجه کنیم که بیشتر گزارش هایی از این دست، در واقع شامل مطالبی می شود که محققان غربی یا خود شاهد آن رویداد بودند یا اینکه از روی گزارش های یک متخصص تاریخ محلی نوشته اند و یا از اهالی کمک گرفته اند، برای رفع نواقص فقط کافی است، با احترام به همه، باور خود را بیان کنیم. آنچه بیان شد، خلاصه و فشرده ای از فراز و نشیب های تاریخ محلی بهاروندها از دید دانشنامه ایرانیکا است که به آن پرداخته ایم.

احمد پرویز/ دکترای باستان شناسی
دسته بندی: یادداشت / یادداشت فرهنگی هنری
آدرس کوتاه خبر: