از زمانی که مدارس یادبود در دهه ی پنجاه خورشیدی افتتاح شدند و درهای خود را به روی دانش آموزان گشودند، حدود نیم قرن یا پنجاه سال می گذرد. در حال حاضر، اغلب مدارس یادبود را از بین برده اند چون معتقدند که این مدارس امکانات و تسهیلات مورد نیاز مدارس امروزی ندارند.

با این وجود، همین چند هفته قبل، یعنی در آغاز بهار ۱۴۰۰بعد از پنجاه سال بار دیگر دبستان یادبود ملاوی به دلیل آشفتگی پس از سیل و خرابی جاده و اکنون شیوع ویروس کرونا به شدت آسیب دیده بود و در زمان عبور ما، با تاسف، دوران رو به زوال خود را طی می کرد.مشاهده شد که در روستای صد ساله ی ملاوی تنها یک لامپ آن هم در نزدیکی مدرسه یادبود روشن بود که نشانه های داغ سیل را بر بدنه ساختمان مدرسه بیشتر آشکار می ساخت.

این داغ نشان می داد که مدرسه در هنگام سیل ۹۸غرق در گل و لای بوده است.اما عمر طولانی و اصول فنی مدرسه سازی، آبدیده تر از آن بوده است، که بر اثر سیل فرو ریزد. ساختمان مدرسه به سبک معماری قدیم مناطق گرمسیری و تماما از آجرهای شیک با مصالح مرغوب ساخته شده است، اگرچه پوشش آن تیر آهن است اما رواق جلوی اتاق ها با طاق های پی در پی یک سایه روشن لطیف را در محیط دسترسی به اتاق ها فراهم می‌کنددر ساخت بنا نزدیک به ۳۹۳ کیسه سیمان، ۱۸تن آهک، ۴۶متر مکعب شن و ۴۷متر مکعب ماسه و حجم انبوهی از آجر و سایر مصالح مورد نیاز به کار رفته است.

ساختمان مدرسه ها بر پایه چگونگی آب و هوای ایران ساخته می شدند، ساختمان هر مدرسه در بر گیرنده میدان ورزشی نیز بود که به عنوان حیاط مدرسه نیز کاربرد داشت.زمین مدرسه رایگان و یا با بهای کم به مدرسه فروخته می شد.

نقش بزرگان محلی در کاهش هزینه های ساخت خیلی تاثیر گذار بود تا جایی که با نگرش به این نکات هزینه ایجاد هر مدرسه تنها سی هزار تومان بود. گفته می شود که در سال ۱۳۵۰قرار بر این شد که بنای ۲۵۰۰مدرسه یادبود در ایران ساخته می شود.

این مدارس با همکاری کمیته ملی پیکار جهانی با بیسوادی و با کمک سازمان های ملی و دولتی و یاری فرد فرد ملت ایران در ازای شش ماه، در بیش از سه هزار روستا های ایران انجامدر پایان سه هزار و دویست مدرسه باتمام رسید و چهره روستاهای ایران را دگرگون ساخت.

مدرسه های یادبود از سوی کسان یا سازمان های فراهم می گردید، به نام خود آنها نامگذاری شد، تا نامشان در فهرست یکی از پیشروان بر کتیبه مدرسه یادبود نقش بندد اکنون ما نام شماری از نیک اندیشان در هزار و صد و هفده ردیف در اختیار داریم که به ساختن یک یا چند مدرسه از دو هزار و پانصد مدرسه یادبود به فرهنگ مدرن سازی در پنجاه سال پیش پیوسته اند.

در ساخت این مدارس همه ی اقشار پر درآمد حضور داشته اند که توانستند یکی از پرشکوه ترین خدمات را به آموزش و پرورش آن زمان ارائه دهند. نام آنها در پست های منتشر شده در شبکه های اجتماعی مطرح شده است،اما من نمیدانم که مدرسه یادبود ملاوی را کدام خیر اندیش ساخته است اما امیدوارم که جاذبه های گردشگری ملاوی بار دیگر احیاء شود و ساختار یادمانی بنای مدرسه نیز حفظ شود.

برگرفته از پیج اینستاگرامی دکتر احمد پرویز، دکترای باستان شناسی