ارتباطات سالم در فضای مجازی و لزوم هوشیاری جوانان و خانواده‌ها نسبت به تهدیدات فضای سایبری در درجه نخست اولویت قرار دارد. 

پیشگیری از آسیب های اجتماعی و توجه والدین به رفتار فرزندان بسیار مهم می باشد و برای جلوگیری از هم پاشیدگی خانواده ها، والدین باید تا حدودی به فناوری های روز دنیا مسلط باشند و آگاه باشند که تغییر در رفتار فرزندان به معنای ایجاد تغییر در طرز فکر آنهاست.

به منظور پیشگیری و کاهش آسیب‌های اجتماعی در فضای مجازی راهکارهایی مطرح شده‌اند که در صورت اجرای به موقع و مناسب می‌ توانند ثمر بخش واقع شوند:

استفاده از ظرفیت‌هایی همچون رسانه‌های دیداری و شنیداری، روزنامه ها، مجلات، نشریات برای نهادینه شدن فرهنگ سایبری.

برگزاری جلسات آموزشی از سوی مصادر امور فرهنگی در شهرستان ها به منظور آشنا نمودن و اطلاع رسانی به والدین در مورد فناوری های جدید به ویژه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مجازی.

پخش آگهی‌های آموزنده از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در رادیو و تلویزیون در جهت افزایش آگاهی خانواده‌ها در خصوص خطرات ناشی از اینترنت.

پخش برنامه های کوتاه آموزشی درباره مزایا و معایب اینترنت از زبان ورزشکاران و هنرمندان محبوبی که عموما جوانان آنها را الگوی خود قرار می دهند.

ساخت و پخش فیلم ها و سریال هایی با موضوع اینترنت و مزایا و معایب آن.

وضع قوانین سختگیرانه تر جهت برخورد با مجرمان جرایم اینترنتی و اجرایی نمودن این قوانین.

آگاهی و هوشیاری بیشتر پلیس سایبری در مورد انواع جدید جرایم رایانه ای و اقدام در جهت ناکارآمد کردن دسیسه های دشمنان در این زمینه.

طراحی بازی های رایانه ای به گونه ای که در آنها انواع خطرات موجود در فضای مجازی و راهکارهایی جهت آشنایی و مقابله با آنها تعبیه شده است.

طراحی و تدوین بخشی در کتاب های درسی در ارتباط با آشنایی دانش آموزان با فناوری‌های جدید، اینترنت و خطرات بالقوه آنها.

استفاده از آموزه های دینی از جمله امر به معروف و نهی از منکر به عنوان نوعی کنترل اجتماعی توسط هر شخص.

هنجارسازی های مثبت و ترویج فرهنگ استفاده از اینترنت و فضای مجازی.

استفاده خارج از حد متعارف از اینترنت، به وابستگی شدید روانی و فکری می‌انجامد. با ورود اینترنت و رایانه به درون خانواده‌ها، بین والدین، معلمان، مربیان و دانش‌آموزان(فرزندان)جدایی فکری و عاطفی، رخ می‌دهد. نتیجه تحقیقات نشان می‌دهد که درصد بالایی از نوجوانان و جوانان از اینترنت برای فعالیت‌های بیهوده‌ای نظیر دوست یابی، بازی و صحبت با یکدیگر استفاده می‌کنند.

نوجوانی که پشت میز رایانه و اینترنت نشسته است، برنامه های سایت را لذت بخش تراز سخنان پدر و مادر و تکالیف مدرسه می داند. در نتیجه، در ارتباطات، رفتار و زندگی اجتماعی او اختلال ایجاد می‌شود.

درسال ۱۹۹۵، روان شناسی به نام گلدبرگ، اعتیاد جدیدی به نام اعتیاد به اینترنت را کشف کرد. این اعتیاد به سرعت رو به گسترش است و هر روز افراد جدیدی را به کام خود می کشد. گاه مشاهده می شودکه افراد یا فرزندان ما چنان د راتاق های گفتگو غرق می شوند که حتی زمان صرف ناهار یا شام را فراموش می کنند. این ها علائمی شبیه الکلی ها یا معتادان به مواد مخدر دارند.

بسیاری از آن ها از بی خوابی رنج می برند، خسته اند، روابطشان با اطرافیان و جامعه به حداقل می رسد و بیشتر حالت عصبی دارند. کمرنگ شدن و از بین رفتن رابطه عاطفی کاربر با اعضای خانواده و تبدیل آن به رابطه ای سرد مسالمت آمیز، از دیگر اثرات نامطلوب اعتیاد به اینترنت است.

بنابر نظر کارشناسان اجتماعی، ضررهای اخلاقی و جسمی تلفن همراه برای کودکان غیر قابل انکار است. بسیاری از فیلم های غیر اخلاقی وپیام های نامناسب، از طریق تلفن همراه بین کودکان پخش می شود.

دسترسی آسان به سایت های غیر اخلاقی از طریق تلفن همراه مشکل دیگری دارد که والدین با آن روبه رو هستند. دکتر شمسیان متخصص اطفال معتقد است: «کودکان به دلیل قرار داشتن درسن رشد و باتوجه به ارگانیسم بدن، هنگام نزدیکی به گوشی تلفن همراه در معرض خطر بیشتری نسبت به سایر افراد هستند«وی می‌گوید»از آن جا که کودکان در حال رشد هستند، به امواج رادیویی واکنش بیشتری نشان می دهند.»

تحقیق یک مجله انگلیسی نشان می دهد، شرکت کنندگان در تحقیق، بعد از اختراع اسلحه، اختراع تلفن همراه را بدترین اختراع همه زمان‌ها می‌دانند.

نتایج یک بررسی پژوهشی نشان می‌دهد، استفاده دانش آموزان ازگوشی های تلفن همراه درمدارس موجب بروز تغییراتی در خرده فرهنگ های حاکم بر کلاس های درس می‌شود.

آن چه می‌توان در اینترنت خطرناک‌تر تلقی شود، ارتباطی است که از طریق اتاق‌های گفت و گو بین افراد برقرار می شود و در برخی موارد صدمات فراوانی به وجود می‌آورد. این اتاق های گفت و گو که معمولا در آن ها امکان ارتباط بانام های جعلی و مجهول وجود دارد، می توانند زمینه های لازم را برای ایجاد برخی از مفاسد اجتماعی به وجود آورند و تقریبأ راهی برای جلوگیری از آن وجود ندارد. به جرأت می توان گفت که خطر شبکه های اجتماعی و گروه های موجود در پیام رسان های موبایل پایه مانند تلگرام به مراتب بیشتر از سایت‌های غیراخلاقی موجود در اینترنت است.

بی اطلاعی خانواده ها از این موضوع، خطرهایی را به آنان تحمیل می‌کند. از سوی دیگر ،ازجمله چالش‌های اساسی گسترش فناوری ارتباطات در جهان، مخصوصأ در کشورهای در حال توسعه، آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی است.

قرار گرفتن در معرض فرهنگ های گوناگون، آزادی های زیاد در یک دوره زمانی نسبتأ کوتاه و امکان دسترسی به اطلاعات غیر اخلاقی گوناگون از طریق اینتر نت برخی از نمونه های این خطرها محسوب می شوند.

استفاده بیش از حد از رایانه، این آثار را به دنبال دارد:

۱- تیک ها

۲- فشار های عصبی

۳- چشم درد

۴- رکود فعالیت های معده

۵- چاقی و اضافه وزن

۶- افزایش قند خون

۷- کم شدن فعالیت کلی بدن

۸- مشکلات تنفسی

۹- افتادن سرشانه ها

۱۰- خارج شدن ستون فقرات از حالت طبیعی

۱۱- انزوای اجتماعی

به علاوه، کودکان و نوجوانان را از یادگیری‌های شناختی، جسمانی واجتماعی باز می دارد. بازی های رایانه ای به سبب داشتن صفحات گرافیکی، تنوع رنگ وسرعت زیاد تعویض صفحات، تأثیرات منفی روی مغز و اعصاب کودکان می گذارند و از این راه، برخی اختلالات را موجب می‌شوند.

وسیله ای ارتباطی و مفید است که در سایه غفلت والدین، دانش‌آموزان و متولیان فرهنگ وآموزش، رفته رفته به یک وسیله خطرناک تبدیل می‌شود. با وجود اهمیت تلفن همراه در زندگی روزمره، تحقیقات نشان دهنده آن است که استفاده بیش از حد از تلفن همراه می تواند استرس زا باشد. برخی از مردم به طرزی بی رویه از آن استفاده می کنند و این امر زندگی شخصی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در عصر جهانی شدن، نظام آموزشی ما بحران‌های جدی را پیش‌رو دارد لذا لازم است با بهره‌گیری صحیح و استفاده بهینه از فناوری‌های جدید ارتباطی، نظیر اینترنت و از طریق ایجاد جذابیت در مطالب و مواد آموزشی، توانایی تولید و بازتولید اطلاعات را کسب کند و از این طریق، نه تنها در مواجهه با این فرایند رانده نشود، بلکه در متن و بطن تحولات جهانی نقش‌آفرینی کند.

برداشت از: پایگاه خبری پلیس ایران